مهندسی صنایع

تعریف‌شناسی مهندسی صنایع

نخستین گامها در شناخت پدیده‌ها ، با تعریف نمودن آنان آغاز می‌گردد . تعریف‌شناسی ، اشرافی نسبت به موضوع در اختیارمان می‌نهد و یاریمان می‌دهد تا با ذهنی روشنتر به جستجو و پژوهش در محتوای آن ادامه دهیم . در تعریف‌شناسی مهندسی صنایع که مشتمل بر گامهای اول تا سوم خواهد بود ، ابتدا به تعریف مهندسی خواهیم پرداخت و سپس مهندسی صنایع را تعریف نموده و آنگاه این تعریف را به تفسیر خواهیم نشست .

در پایان گام سوم ، توانایی این را خواهیم داشت که با بیانی روشن و صریح ، تعریفی کوتاه اما مبین و مفهوم از مهندسی صنایع ارائه دهیم تا آغازی باشد بر پژوهش در حیطه دانش مهندسی  صنایع .

گام اول

مهندسی  (engineering)به چه معناست ؟

تاکنون بارها و بارها این واژه را در کاربردهای عامیانه و تخصصی شنیده‌ایم ؛ پرسش اینجاست  که آیا اگر از ما بخواهند این کلمه را به تعریف آوریم قادر به بیان روان آن هستیم ؟

گام اول ما در یادگیری مهندسی صنایع ، آموزش معنای دقیقی برای مهندسی است . مجمع اعتباری مهندسی و تکنولوژی

(the Accrediation Board for Engineering and Technology)

که یکی از وظایف آن تعریف و یکسان‌سازی واژه‌های مهندسیست ، مهندسی را به صورت زیر تعریف می‌کند :

مهندسی ، مجموعه مهارتهایی است که با استفاده از معلومات ریاضی و علوم طبیعی و در اثر مطالعه ، تمرین و تکرار حاصل شده‌اند و ما را به راههای بهره‌گیری اقتصادی‌تر از مواد اولیه و منابع طبیعی در جهت منافع انسانیمان رهنمون می‌کنند .

حال درک روشنی از واژه پراستفاده مهندسی پیدا کرده‌ایم ؛ مشاهده می‌نماییم که حیطه وسیعی در این تعریف جای می‌گیرند و به طور کلی می‌توان گفت که هدف غایی همه آنها کمک به زندگی بهتر و راحت‌تر برای مجموعه انسانهاست . این هدف را از خاطر نبریم ...

گام دوم

مهندسی صنایع را چگونه تعریف کنیم ؟

در گام اول نگاه روشنی به مفهوم مهندسی حاصل کردیم ؛ اینک به مهندسی صنایع باز می‌گردیم و می‌خواهیم در دومین گام تعریفی از مهندسی صنایع یاد گیریم . بی‌شک موفقیت در هر شغلی مستلزم اشراف کلی بر جوانب آن می‌باشد و یکی از نکات مهم در این مبحث ، دانستن تعریف منطقی و صحیحی از شغل می‌باشد . نگارنده بر این عقیده‌ است که وظایف مهندس صنایع تا اندازه‌ای شیرین و پرهیجان می‌باشد که شاید جای این باشد از آن به عنوان یک سرگرمی فرح‌بخش و لیک در عین‌حال جدی و پراهمیت یاد نمود ؛ و اما مهندسی صنایع چیست ؟

انجمن مهندسی صنایع آمریکا ، تعریف ذیل را بیان کرده‌است :

مهندسی صنایع رشته‌ایست که با طراحی ، پیاده سازی و بهبود سیستمهای یکپارچه ای از انسان  (human) ، مواد  (material)، اطلاعات  (information)، تجهیزات (instrument) و انرژی  (energy)مرتبط می‌باشد . این رشته بر پایه دانش تخصصی در علوم ریاضی ، طبیعی ، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی بنا شده است تا به کمک آنها به ارزیابی نتایج حاصل از سیستم‌های یکپارچه بپردازد .

در گام آتی این تعریف را با یکدیگر به تفسیر خواهیم نشست ...

گام سوم

تعریف مهندسی صنایع را چگونه تفسیر کنیم ؟

در گام پیشین تعریف انجمن مهندسی صنایع آمریکا را خواندیم ؛ اگر با دقت آن را مروری دیگر کنیم به واژه‌ای کلیدی‌ خواهیم رسید : سیستم ! لازم است در این لغت به خوبی خوب تامل گردد که تمامی تلاش مهندسین صنایع بر روی سیستم پیاده می‌شود . نترسید ! به هیچ وجه با مفهوم ناآشنایی روبرو نیستیم . سیستم به هر مجموعه‌ای از اجزا اطلاق می‌شود که برای حصول هدفی با یکدیگر در ارتباط موثرند . حال در ذهن خود به دنبال نمونه بگردید و ذهن خود را وادار به پویایی نمایید ! نمونه‌ای می‌آوریم : خانواده ! به همین سادگی ! اما توجه داشته باشید که سیستمهایی که ما با آنها در محیط کاری سروکار خواهیم داشت لزوما به همین سادگی نیستند ؛ آنها گروهی از انسانها ، دسته‌ای از مواد ، حجم بالای اطلاعات و مواردی اینچنینی را دربر خواهند گرفت ؛ می‌بینم که گستره وسیعیست آنچه یک مهندس صنایع با آنها همسایه خواهد بود و به همین دلیل باید برای تمامی آنها دارای حداقل اطلاعات لازم باشد . هدف یک مهندس صنایع بهبود کارایی سیستم به جهت نیل به اهداف کل مجموعه است و ایجاد بهبود در سیستم نیازمند بمباران فکری در مورد همه آنهاست . گمان دارد که دگرگونی و بهبود را از چه جایی باید آغاز نمود ؟! نگاهی به اطراف بیاندازید ، از چیزهایی آغاز کنید که نزدیکترند ؛ حال سوالی از شما می‌پرسیم : چه چیز به شما از خود شما نزدیکتر است ؟! پس :

مغرور نباشید ؛ کسی شما را زیر سوال نخواهد برد ؛ بهبود را باید از خود شروع کنید ...