جنگ روانی از دیدگاه قرآن
جنگ روانی در مفهوم حقیقی آن یعنی به کار گیری ابزار های تبلیغی در راستای تکمیل و به نتیجه رسیدن حملات نظامی و تحقق بخشیدن به اهداف حمله است.
معنای جنگ روانی
جنگ روانی تعاریف مختلفی دارد از جمله آمریکائی ها ، جنگ روانی را این گونه تعریف می کنند: سلسله تلاش هایی که درعملیات جنگی عادی از طریق به کارگیری وسایل ارتباط جمعی و اجرای طرح های استراتژیک نظامی وسیاسی بر اساس روانشناسی خاص انجام می شود.
نتیجه جنگ روانی که همان جنگ اعصاب است ، از سلاح های مخرب نظامی بیشتر است ، بنابراین به کار گیری آن دشوار بوده و مهارت خاصی را می طلبد.
این نوع جنگ ، جنگی است که با ابزار و سلاح صورت نمی گیرد بلکه در محیطی آرام و با در اختیار داشتن سلاح های تبلیغاتی انجام می شود . این جنگ معمولاً در کنار عملیات نظامی مطرح می شود .
جنگ روانی همواره در تاریخ وجود داشته و خواهد داشت.
قرآن کریم در آیات متعدد، نمونه هایی از جنگ های روانی ،تبلیغی را آورده است .
بر خوردهایی که صاحبان قدرت های فاسد در برابر پیامبران داشتند ، تبلیغاتی که علیه آن بزرگواران می کردند ، دشنام هایی که می دادند و تهمت هایی که بر مؤمنان می زدند وبر سر زبان ها می انداختند ، همه از شیوه های جنگ روانی بوده است .
در این جنگ تبلیغی ، جبهه حق نیز طرح و استراتژی خاص خود را دارد و در نتیجه جواب حمله دشمن را از همان جا که آمده به سوی آنان باز می گرداند.
به عنوان مثال اگر فرعون ، حضرت موسی را «مفسد » می خواند ، قرآن با آیه «انه کان من المفسدین » پاسخ او را می دهد و با ارائه دلیل ، فساد او را ثابت می کند .
ابزارهای تحقیر ، تهمت ، ناسزا ، تمسخر و استهزاء که کافران نسبت به انبیاء الهی و پیروانشان از آنان استفاده می کنند ، همگی از مقوله جنگ روانی بوده و قرآن کریم با استفاده از همین سلاح ، کافران را تحقیر کرده و مفسد می نامد:
أَلَا إِنَّهُم هُمُ الْمُفسِدُونَ وَ لَکِن لَّا یَشعُرُون ؛ آگاه باشید که اینان خود تبهکارانند و نمىدانند. (1)
أَلَا إِنَّهُم هُمُ السُّفهَاءُ وَ لَکِن لَّا یَعلَمُون ؛ آگاه باشید، که آنان خود بیخردانند و نمىدانند. (2)
اللَّهُ یَستهزِئُ بهِِم وَ یَمُدُّهُم فى طُغیانِهِم یَعمَهُون ؛ خداست که آنها را استهزا مىکند و وامىگذاردشان تا هم چنان در طغیان خویش سرگردان بمانند. (3)
خداوند متعال به همه مومنان در آیات قرآن هشدار می دهد در مقابل جنگ روانی دشمنان که با حربه تهمت ، استهزاء ، شایعه پراکنی و با ایجاد تفرقه و تهاجم فرهنگی قصد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ اسلامی را دارد و هدفی جز نابودی اسلام و مسلمین ندارد، باید با هوشیاری و بصیرت مقاومت کرد.
ابعادآمادگیدرمقابلجنگروانیدشمنازمنظرقرآن
- تهیهادواتجنگی
أَنِ اعْمَل سَبِغَاتٍ وَ قَدِّر فىِ السَّردِ وَ اعْمَلُوا صَالِحًا إِنىِّ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصیر ؛که زره هاى بلند بساز و در بافتن زره اندازهها را نگه دار. و کارهاى شایسته کنید، که من به کارهایتان بصیرم. (4)
- آموزشنظامی
در سوره نساء چگونگی حرکت نیروها بیان شده است:
یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ خُذُوا حِذْرَکُم فَانفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انفِرُوا جَمیعا ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، سلاح بگیرید و آن گاه هوشیارانه، فوج فوج یا یکباره، به جنگ روید. (5)
نیروهای رزمی باید به تناسب شرایط محیطی و موقعیت دشمن به صورت دسته های پراکنده یا به شکل گروهی به سوی دشمن حمله ور شوند.
- آمادگی رزمندگان
وَ أَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ ءَاخَرِینَ
مِن دُونِهِم لَا تَعلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُم وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شىَْءٍ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنتُم لَا تُظلَمُون ؛ در برابر آنها تا مىتوانید نیرو و اسبان سوارى آماده کنید تا دشمنان خدا و دشمنان خود- و جز آنها که شما نمىشناسید و خدا مىشناسد- را بترسانید و آنچه را که در راه خدا هزینه می کنید بهتمامى به شما بازگردانده شود و به شما ستم نشود. (6)
- رعایت تاکتیک ها
وَ مَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیزًِّا إِلىَ فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ وَ مَأْوَئهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ المَْصِیرُ ؛
هر که در روز جنگ به آنها (کافران) پشت نمود و فرار کرد بطرف غضب و خشم خدا روی آورده و جایگاهش دوزخ که بدترین منزل است خواهد بود. (7)
- اجرای مانور
در قران کریم ، امر به اجرای مانور و نشان دادن قدرت نظامی آمده است.
یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامنُوا قَاتِلُوا الَّذِینَ یَلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ وَ لْیَجِدُواْ فِیکُم غِلظَةً وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقین ؛ ای اهل ایمان باکافران از هر که با شما نزدیک تر است شروع به جهاد کنید و باید کفار در شما درشتی و نیرومندی و قوّت و پایداری حس کنند ( تا از سپاه اسلام بیمناک شوند و شما مؤمنان هیچ گاه نترسید ) و بدانید که خدا همیشه یار پرهیزگاران است. (8)
-بودجهنظامی
وَ أَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ ءَاخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شىَْءٍ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنتُمْ لَا تُظْلَمُون ؛ و شما ( ای مؤمنان ) در مقام مبارزه با آن کافران خود را مهیا کنید و تا آن حد که بتوانید از آذوقه و تسلیحات و آلات جنگی و اسبان سواری برای تهدید و تخویف دشمنان خدا و دشمنان خودتان کاملا فراهم سازید و بر قوم دیگری که شما بر دشمنی آن ها مطلع نیستید ( مراد منافقانند که ظاهراً مسلم و باطناً کافر محض اند ) و خدا به مکر و دشمنی آن ها آگاه است نیز مهیا باشید و آنچه در راه خدا ( و احیاء دین خدا ) صرف می کنید خدا تمام و کمال به شما عوَض خواهد داد و هرگز به شما ستم نخواهد شد . (9)
- آمادگیدرمقابلتهاجمدشمنحتیدر هنگام نماز
وَ إِذَا کُنتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَوةَ فَلْتَقُمْ طَائفَةٌ مِّنهُْم مَّعَکَ وَ لْیَأْخُذُواْ أَسْلِحَتهَُمْ فَإِذَا سَجَدُواْ فَلْیَکُونُواْ مِن وَرَائکُمْ وَ لْتَأْتِ طَائفَةٌ أُخْرَى لَمْ یُصَلُّواْ فَلْیُصَلُّواْ مَعَکَ وَ لْیَأْخُذُواْ حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتهَُمْ وَدَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِکُمْ وَ أَمْتِعَتِکمُْ فَیَمِیلُونَ عَلَیْکُم مَّیْلَةً وَاحِدَةً وَ لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِن کاَنَ بِکُمْ أَذًى مِّن مَّطَرٍ أَوْ کُنتُم مَّرْضىَ أَن تَضَعُواْ أَسْلِحَتَکُمْ وَ خُذُواْ حِذْرَکُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْکَفِرِینَ عَذَابًا مُّهِینًا ؛ و هرگاه ( ای رسول گرامی در سفرهای جهاد ) شخص تو ( یا فرمانداران از طرف تو)در میان سپاه اسلام باشی و نماز بر آنان بپای داری باید سپاهی با تو مسلح به نماز ایستند و چون سجدۀ نماز بجای آورند این سپاه برای حفاظت رفته و گروهی که نماز نخوانده به نماز آیند و البته با لباس جنگ و با اسلحه زیرا کافران آرزو و انتظار آن دارند که شما از اسلحه و اسباب خود غفلت کنید و ناگهان یکباره به شما حمله ور شوند. (10)
اسلام از همه جهات برای حفظ امنیت و جلوگیری از حمله های نظامی دشمن دستورات دفاعی را فرا روی مسلمان قرار داده است که اگر دقت کرده و عمل شود ، هرگز دشمن موفق نخواهد شد .
شایعهازدیدگاهقرآن
– تعریفشایعه
شایعه خبری است که بدون تحقیق و حصول یقین از صحت و سقم آن ، زبان به زبان و به طور شفاهی بین مردم منتشر می شود. شایعه اگر چه بی اهمیت به نظر می رسد اما می تواند اثرات مخرب و زیان باری برای جامعه اسلامی داشته باشد.
قرآن کریم ، نحوه انتقال و انتشار شایعه را بیان می کند.
اِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکمُْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْوَاهِکمُ مَّا لَیْسَ لَکُم بِهِ عِلْمٌ وَ تحَْسَبُونَهُ هَیِّنًا وَ هُوَ عِندَ اللَّهِ عَظِیمٌ ؛
زیرا شما آن سخنان را از زبان یکدیگر تلقّى کرده و حرفى بر زبان مىگفتید که علم به آن نداشتید و این کار را سهل و کوچک مىپنداشتید در صورتى که نزد خدا (گناهى) بسیار بزرگ بود. (11)
وَ إِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلىَ الرَّسُولِ وَ إِلىَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنهُْمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنهُْمْ وَ لَوْ لَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَنَ إِلَّا قَلِیلًا ؛ و (منافقان) چون امرى به آنان برسد که باعث ایمنى یا ترس (مسلمین) است (و باید پنهان داشت) آن را منتشر مىسازند، در صورتى که اگر آن را به رسول و به صاحبان حکم که از خودشان هستند گزارش مىدادند همانا آنان که اهل بصیرتند در آن واقعه صلاحاندیشى مىکردند. و اگر نه این بود که فضل خدا شامل حال شماست، همانا به جز اندکى همه شیطان را پیروى مىکردید. (12)
- مقابلهباشایعات
1- ایمان و پذیرش گزارش های رسمی
2- ارائه حساب شده واقعیت ها در سطح وسیع برای پر کردن خلاء خبری مشروط بر حذف جزئیاتی که ممکن است دشمن از آن ها بهره برداری کند
3- اطمینان و اعتماد به فرماند هان و رهبران نظام حکومتی
4- ایجاد فرصت های کار ، اشتغال و تولید ، زیرا خستگی وبیکاری زمینه مناسبی برای ترویج و پذیرش شایعات است
5- شناخت و مبارزه باعوامل شایعه پراکنی داخلی
راه های مبارزه با عوامل شایعه ساز
-تبعید
لَّئنِ لَّمْ یَنتَهِ الْمُنَفِقُونَ وَ الَّذِینَ فىِ قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فىِ الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یجَُاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا ؛
اگر منافقان و مریض القلبها از اذیت زنان و شایعه پراکنان، دست نکشند، تو را بر علیه آنان بر مىانگیزیم و آن گاه جز اندکى با تو مجاور نخواهند بود. (13)
- قتل
مَّلْعُونِینَ أَیْنَمَا ثُقِفُواْ أُخِذُواْ وَ قُتِّلُواْ تَقْتِیلًا ؛
ملعونند هر کجا که یافته شوند دستگیر شده و به طور ریشه کن کشته مىشوند. (14)
- راه هایپیشگیری از انتشار شایعه
در آموزه های دینی ، راه های مختلفی برای پیشگیری ، مقابله و محو شایعات ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:
الف) تشکیک
تشکیک به عنوان یک رفتار منطقی، اولین گام در برخورد با هر شایعه است .
پیش ا ز اقدام به تجزیه و تحلیل شایعه ، باید نسبت به آن ، موضع تردید و شک در پیش گرفت و یکباره به قبول و نشر آن اقدام نکنیم.
قرآن کریم می فرماید:
لَّوْ لَا إِذْ سمَِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بِأَنفُسِهِمْ خَیرًْا وَ قَالُواْ هَاذَا إِفْکٌ مُّبِینٌ ؛آیا سزاوار این نبود که چون (از منافقان) چنین بهتان و دروغها شنیدید مردان و زنان مؤمن حسن ظنّشان درباره یکدیگر بیشتر شده و گویند: این دروغى است آشکار؟ (15)
ب) سکوت:
ساده ترین شکل انتقال شایعه ، دهان به دهان گشتن آن است . بنابراین باید آن را در نقطه آغاز، سرکوب و زنجیر انتقال آن را قطع کرد. قرآن کریم این راه را پیش رو می گذارد:
وَ لَوْ لَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُم مَّا یَکُونُ لَنَا أَن نَّتَکلََّمَ بهَِاذَا سُبْحَانَکَ هَاذَا بهُْتَانٌ عَظِیمٌ ؛
چرا به محض شنیدن این سخن نگفتید که هرگز ما را تکلم به این روا نیست، خداوند پاک و منزه است و این بهتانى بزرگ است؟ (16)
این آیه لحن توبیخ آمیز دارد و به آن دلیل مسلمانان را فرا می خواند چراکه آنان از آگاهی یافتن از حقیقت امر ناتوان نبودند.
ج) انعطاف:
یکی از اهداف دشمن از پخش شایعات ، هموارکردن زمینه برای دست یابی به اخبار و اطلاعات مهم و تعیین کننده و استفاده از آن ها در وارد ساختن ضربه های موثر است .
ازجمله شایعاتی که می تواند سازمان نیروهای رزمی را دستخوش هرج و مرج و آشفتگی سازد ،انتشار و پخش خبر انهدام مرکز فرماندهی برای دست یافتن به آخرین اطلاعات واقعی از زبان طرف درگیر است.
در جنگ احد، دشمن چنین کاری انجام داد و شایعه شهادت رسول خدا ( ص ) را پخش کرد. این شایعه سریعاً پخش شد و برخی صحابه فرارمی کردند.
کعب بن مالک می گوید : چشمم به رسول خدا ( ص ) افتاد و او را شناختم ، خواستم فریاد بزنم این رسول خداست. پیامبر اشاره کردند که ساکت باشم و می خواستند برای دشمن ، زنده ماندن رسول خدا مجهول بماند تا اینکه سر در گم شوند که آیه بر پیامبر نازل می شود:
و َ مَا محَُمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِیْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلىَ أَعْقَابِکُمْ وَ مَن یَنقَلِبْ عَلىَ عَقِبَیْهِ فَلَن یَضرَُّ اللَّهَ شَیًْا وَ سَیَجْزِى اللَّهُ الشَّاکِرِینَ ؛ محمد (ص) جز یک پیامبر نیست که پیش از او نیز پیغمبرانى بودند و درگذشتند، آیا اگر او به مرگ یا شهادت درگذشت شما باز به دین جاهلیّت خود رجوع خواهید کرد؟ پس هر که مرتد شود به خدا ضررى نخواهد رسانید، و البته خدا جزاى نیک اعمال به شکرگزاران عطا کند.(17)
قرآن کریم با ظرافت ، خبر زنده ماندن پیامبر را به عللی پنهان داشته هیچ گونه اطلاعاتی دراین زمینه نمی دهد ، بلکه با انعطاف به مطلب دیگر ، درایت را ایجاد زاویه انحراف در برابر شایعه می داند .
شیوه های تبلیغی و جنگ روانی دشمنان اسلام
1- تظاهر و نفاق : منافقان بر باطل خود تأکید کرده و آن را حق جلوه می دهند.
به خدا و قیامت ایمان ندارند ، ولی می گو یند ایمان داریم . فساد می کنند ، ولی می گویند فقط ما اصلاح گریم . خود را عاقل و مؤمنان را سفیه می دانند . قرآن در این زمینه می فرماید :
وَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُواْ فىِ الْأَرْضِ قَالُواْ إِنَّمَا نحَْنُ مُصْلِحُونَ ؛چون به آنان گفته شود که در زمین فساد مکنید، مىگویند: ما مصلحانیم. (18)
وَ الَّذِینَ اتخََّذُواْ مَسْجِدًا ضِرَارًا وَ کُفْرًا وَ تَفْرِیقَا بَینَْ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنىَ وَ اللَّهُ یَشهَْدُ إِنهَُّمْ لَکَاذِبُونَ ؛
خدا شهادت مىدهد: آنهایى که مسجدى مىسازند تا به مؤمنان زیان رسانند و میانشان کفر و تفرقه اندازند و تا براى کسانى که مىخواهند با خدا و پیامبرش جنگ کنند کمین گاهى باشد، آن گاه سوگند مىخورند که ما را قصدى جز نیکوکارى نبوده است دروغ مىگویند.
لا تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلىَ التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ فِیهِ رِجَالٌ یحُِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ وَ اللَّهُ یحُِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ ؛
هرگز در آن مسجد نمازمگزار. مسجدى که از روز نخست بر پرهیزگارى بنیان شده شایستهتر است که در آنجا نماز کنى. در آنجا مردانى هستند که دوست دارند پاکیزه باشند، زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد. (19)
اَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْیَنَهُ عَلىَ تَقْوَى مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانٍ خَیرٌْ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْیَنَهُ عَلىَ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانهَْارَ بِهِ فىِ نَارِ جَهَنَّمَ وَ اللَّهُ لَا یهَْدِى الْقَوْمَ الظَّلِمِینَ ؛ آیا کسى که بنیان مسجد را بر ترس از خدا و خشنودى او نهاده بهتر است، یا آن کسى که بنیان مسجد را بر کناره سیلگاهى که آب زیر آن را شسته باشد نهاده است تا با او در آتش جهنم سرنگون گردد؟ و خدا مردم ستمگر را هدایت نمىکند. (20)
2- ایجاد تزلزل در باور و ایمان مردم : یهودیان مدینه برای متزلزل کردن ایمان مسلمانان از هر وسیله ای
استفاده می کردند . یکی از راه های ایجاد تردید در مؤمنان این بود که عده ای از آنان در آغاز روز به ظاهر ایمان می آوردند و در پایان همان روز از ایمان خود برمی گشتند تا بدین وسیله در ایمان دیگران تردید افکنند و مؤمنان را دلسرد کنند . قرآن می فرماید:
وَ قَالَت طَّائفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ ءَامِنُواْ بِالَّذِى أُنزِلَ عَلىَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَجْهَ النَّهَارِ وَ اکْفُرُواْ ءَاخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ ؛
طایفهاى از اهل کتاب گفتند: در اول روز به آنچه بر مؤمنان نازل شده است ایمان بیاورید و در آخر روز انکارش کنید، تا مگر از اعتقاد خویش باز گردند. (21)
د) شایعه پراکنی
افراد منافق یا ضعیف الایمان هر گاه خبری از پیروزی یا شکست مسلمانان به آن ها برسد ، آن را بدون تحقیق منتشرمی کنند ، در حالی که اگر آن را به پیامبر و پیشوایان خود که قدرت تشخیص کافی دارند ارجاع دهند ، آنان را از ریشه های آن مسائل آگاه خواهند ساخت.
وَ إِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلىَ الرَّسُولِ وَ إِلىَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنهُْمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنهُْمْ وَ لَوْ لَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَنَ إِلَّا قَلِیلًا ؛
و چون خبرى، چه ایمنى و چه ترس به آنها رسد، آن را در همه جا فاش مىکنند. و حال آنکه اگر در آن به پیامبر و اولو الامرشان رجوع مىکردند، حقیقت امر را از آنان درمىیافتند. و اگر فضل و رحمت خدا نبود، جز اندکى، همگان از شیطان پیروى مىکردید. (22)
تهمتی که به یکی از زنان پیامبر زده شد ، نیز در قالب شایعه بود . خداوند عده ای را سرزنش می کند به این که چرا وقتی آن را شنیدید نگفتید ما حق نداریم آن را به زبان بیاوریم ... خداوند شما را اندرزمی دهد که هرگز چنین کاری را تکرار نکنید . (23)
برای اینکه شایعه موثر واقع نشود ، مسلمانان باید به گو نه ای تربیت شوند که تنها به مطالب قطعی ترتیب اثر دهند و بدانند که از تمام اعضای انسان ، از جمله چشم ، گوش و دل ، سوال خواهد شد .
وَ لَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کلُُّ أُوْلَئکَ کاَنَ عَنْهُ مَسئولًا ؛از پى آنچه ندانى که چیست مرو، زیرا گوش و چشم و دل، همه را، بدان بازخواست کنند. (24)
پیشگیریومقاومسازیمؤمناندرمقابلجنگروانی دشمن
- توجه مستمر به زمینه های فرهنگی ،اجتماعی
شیوه های جنگ روانی در زمینه نامناسب ، استمرار و توفیق پیدا نمی کند .
زمینه های فرهنگی ، اجتماعی ضامن امنیت جامعه است و در صورتی که اعتقادات دینی مورد نظر را به جامعه آموزش ندهیم یا این که حرف و عمل ما با هم متفاوت باشد و یا از توجه به نسل جوان غافل شدیم ، با هر کدام از این ها ضربه ای جدی به جامعه وارد می شود .
- تاکید بر همبستگی و هماهنگی:
دین اسلام بر وحدت و همبستگی مسلمانان تأکید ویژه دارد و از آن به عنوان یک استراتژی یاد می کند . اگر این هماهنگی در جامعه ضربه ببیند ، باعث ناآرامی و هرج و مرج خواهد شد . آیات قران بر این موضوع دلالت دارد.
اِنَّ اللَّهَ یحُِبُّ الَّذِینَ یُقَتِلُونَ فىِ سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُم بُنْیَنٌ مَّرْصُوصٌ ؛ خدا آن مؤمنان را که در راه او در صف جهاد با کافران، مانند بنیان و سدى آهنین ، همدست و پایدارند بسیار دوست مىدارد. (25)
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُواْ بَینَْ أَخَوَیْکمُْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکمُْ تُرْحَمُونَ ؛ به حقیقت مؤمنان همه برادر یکدیگرند پس همیشه بین برادران ایمانى خود صلح دهید و خداترس و پرهیزکار باشید، باشد که مورد لطف و رحمت الهى گردید. (26)
- آمادگی و بسیج نیروها:
آمادگی ممکن است به شکل آمادگی نظامی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی باشد، بنابراین در زمینه های نظامی ، آمادگی کامل لازم است .
وَ أَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّبَاطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُم وَ ءَاخَرِینَ مِن دُونِهِم لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُم وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شىَْءٍ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُم وَ أَنتُمْ لَا تُظْلَمُون ؛ و شما (اى مؤمنان) در مقام مبارزه با آن کافران خود را مهیا کنید و تا آن حد که بتوانید از آذوقه و تسلیحات و آلات جنگى و اسبان سوارى زین کرده براى تهدید و تخویف دشمنان خدا و دشمنان خودتان فراهم سازید و نیز براى قوم دیگرى که شما بر (دشمنى) آنان مطلع نیستید (مراد منافقانند که ظاهرا مسلم و باطنا کافر محضاند) و خدا بر آنها آگاه است. و آنچه در راه خدا صرف مىکنید خدا تمام و کامل به شما عوض خواهد داد و هرگز به شما ستم نخواهد شد. (27)
- آگاهی دادن به مردم
عموم مردم باید با ترفند های تبلیغی و روانی دشمن آشنا و از آن اگاه باشند تا به آسانی فریب نخورند .
اگر شایعات ، ابزارها و اهداف آن برای مردم تبیین شود ، دیگر مؤثر نخواهد بود. به همین دلیل شفاف سازی هدف نهایی ایمان وکفر ، ( صف،آیات 4و5) غلو نکردن در دین (نساء،آیه 171) تذکر به این نکته که همیشه باید مواظب شیطان باشیم وبدانیم که او دشمن آشکار انسان است (یوسف ،آیه،5) از جمله مواردی است که باعث پیشگیری و مقاوم سازی مردم در مقابل جنگ روانی دشمن می شود.
